Εργαστήριο Ψυχογλωσσολογίας & Νευρογλωσσολογίας

Τα άτομα με κώφωση/βαρηκοΐα αποτελούν έναν ετερογενή πληθυσμό. Η ετερογένεια καθορίζεται από ποικίλους παράγοντες, π.χ.:

• Αν οι γονείς είναι κωφοί ή ακούοντες
• Αν υπάρχουν άλλοι κωφοί συγγενείς
• Πότε έγινε η διάγνωση της απώλειας της ακοής
• Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της βαρηκοΐας (π.χ. ποιο μέρος του αυτιού επηρεάζει, αν επηρεάζει το ένα ή και τα δύο αυτιά, ποιος είναι ο βαθμός απώλειας της ακοής)
• Αν χρησιμοποιείται ακουστικό βαρηκοΐας ή κοχλιακό εμφύτευμα
• Σε ποια ηλικία ξεκίνησε η λογοθεραπεία και για πόσο καιρό
• Αν χρησιμοποιείται η νοηματική γλώσσα

Η δυσκολία πρόσβασης στην προφορική γλώσσα και η δυσκολία επικοινωνίας με τους «σημαντικούς άλλους» έχουν ως αποτέλεσμα σοβαρές αδυναμίες, που επηρεάζουν όλους τους τομείς της γλωσσικής ανάπτυξης (λεξιλόγιο, μορφοσύνταξη κλπ). Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να παρατηρείται γλωσσική καθυστέρηση ή και σοβαρή γλωσσική διαταραχή.

Οι γλωσσικές δυσκολίες συντελούν στην εκδήλωση σημαντικών δυσκολιών στη γραπτή γλώσσα τόσο σε επίπεδο κατανόησης όσο και σε επίπεδο γραπτής έκφρασης. Συνήθως, παιδιά με κώφωση/βαρηκοΐα δυσκολεύονται με την αναγνώριση μεμονωμένων γραπτών λέξεων και με την αναγνωστική κατανόηση. Επηρεάζονται οι επιδόσεις τους όχι μόνο στα γλωσσικά μαθήματα αλλά και σε άλλα μαθήματα (π.χ. μαθηματικά, φυσικές επιστήμες).

Η νοηματική γλώσσα παίζει κεντρικό ρόλο στην επικοινωνία κωφών παιδιών με τους κωφούς γονείς τους και αποτελεί βασικό στοιχείο ταυτότητας στην κοινότητα των Κωφών. Μελέτες δείχνουν ότι συνδέεται με την ανάπτυξη κάποιων γλωσσικών δεξιοτήτων (π.χ. λεξιλόγιο) και με την αναγνωστική κατανόηση. Ωστόσο, δεν συνδέεται με όλες τις γλωσσικές ικανότητες και δεν χρησιμοποιείται από όλα τα άτομα με κώφωση/βαρηκοΐα.

Λόγω των δυσκολιών με την επικοινωνία και τη γλώσσα, ένα σημαντικό μέρος των κωφών/βαρήκοων μαθητών αντιμετωπίζουν δυσκολίες συναισθηματικές, συμπεριφορικές και κοινωνικές, που συχνά συνεχίζουν να υπάρχουν και στην ενήλικη ζωή.

Η έγκαιρη παρέμβαση, που λαμβάνει υπόψιν τις ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού και της κάθε οικογένειας, μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό των παραπάνω δυσκολιών. Η πρώιμη διάγνωση της ακουστικής απώλειας, η ακουστική ενίσχυση μέσω ακουστικών βαρηκοΐας ή κοχλιακού εμφυτεύματος, και η λογοθεραπεία επηρεάζουν καθοριστικά τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Επίσης, στο πλαίσιο της παρέμβασης και η χρήση της νοηματικής γλώσσας μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη επικοινωνία και στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού.

Όχι. Η παρέμβαση δεν θα πρέπει να περιορίζεται στα άτομα με κώφωση/βαρηκοΐα. Αντίθετα, θα πρέπει να περιλαμβάνει και τις οικογένειές τους. Σε αυτήν την περίπτωση, πρόκειται για έμμεση παρέμβαση, που εστιάζει στη γλωσσική αλληλεπίδραση και την επικοινωνία ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς καθώς επίσης και στις αντιλήψεις και προσδοκίες των γονέων.

Είναι σημαντικό το ευρύ κοινωνικό σύνολο να είναι ενημερωμένο για τις ιδιαιτερότητες των κωφών/βαρήκοων ατόμων. Επίσης, θα πρέπει να διασφαλιστεί στην πράξη η ισότιμη πρόσβαση και οι ίσες ευκαιρίες για κωφά/βαρήκοα και ακούοντα άτομα.